HELSINKI
Stolica i największe miasto Republiki Finlandii.
Najdalej na północ położona stolica w kontynentalnej Europie.
- Historia
- Dzisiaj
- Ciekawostki
- Informacje praktyczne
- Refleksje
HISTORIA
Jak wskazują badania archeologiczne teren dzisiejszych Helsinek był zamieszkiwany przez człowieka już od V wieku p.n.e. W XV wieku istniała tu niewielka osada lecz nie został po niej żaden ślad. W XII wieku miała miejsce tzw. krucjata fińska, która przyczyniła się do 
chrystianizacji kraju i ustanowiła szwedzką władzę na kolejne wieki. Pierwsza próba założenia obecnego miasta miała miejsce w 1528 roku. W założeniu miało ono konkurować z leżącym po drugiej stronie Bałtyku Tallinem. Okazało się, że lokalizacja jest nieudana i miasto nie rozwijało się. W 1550 roku z inicjatywy króla Gustawa Wazy wyznaczona została nowa lokalizacja. Miejsce to nazwane zostało Helsingfors oznaczające wodospad na rzece Helsing (Dzisiaj rzeka ta nazywa się Vantaa). W 1640 hrabia Per Brahe zdecydował się przenieść je na drugi brzeg rzeki czyli tu gdzie dziś jest centrum współczesnej stolicy. Dopiero to zapoczątkowało dynamiczny rozwój Helsinek, szybko stając się ważnym ośrodkiem handlu.
W 1713 roku miasto zostało zniszczone przez wojska szwedzkie wycofujące się pod naporem wojsk rosyjskich. W 1748 roku za panowania króla Fryderyka I wybudowano twierdzę Suomenlinna. Nastąpił wtedy przyspieszony rozwój miasta. Kolejny władca Gustaw IV Adolf 
utracił jednak Helsinki. W 1809 roku za panowania cara Aleksandra I Finlandia stała się Wielkim Księstwem w granicach Rosji. Mieszkańcy uzyskali szereg autonomii. W celu zmniejszenia wpływów szwedzkich, car swoim dekretem z 8 kwietnia 1812 roku postanowił przenieść stolicę Finlandii z Turku do Helsinek. Turku, zarówno od strony geograficznej jak i politycznej była po prostu zbyt blisko Szwecji. W tym czasie Helsinki były jeszcze małym miasteczkiem z 77 domami, z których jedna trzecia została zniszczona przez pożaru jesienią 1808 roku. W ówczesnej aglomeracji helsińskiej żyło wtedy około 3500 mieszkańców. Car zezwolił również na budowę i rozbudowę miasta co dało sygnał do jego gwałtownego rozwoju. Helsinki zaczęto rozbudowywać na wzór rosyjskiego Petersburga. Powstało mnóstwo instytucji i budynków klasycystycznych, rozwinął się przemysł, gwałtownie przybywało mieszkańców. W 1870 roku zbudowano pierwszą linię kolejową.
Słabnące Imperium Rosyjskie postanowiło skasować autonomię Finlandii. Wybuchła fala strajków. W 1905 roku Finowie przyłączyli się do rewolucji. 15 listopada 1917 roku Eduskunta (parlament) podjął decyzję o przejęciu władzy w dotychczasowym Wielkim Księstwie a 6 grudnia ogłosił niepodległość kraju. Helsinki stały się stolicą niepodległej Finlandii. W 1918 roku doszło do wojny domowej. Na przeciwko siebie stanęli zwolennicy niepodległości kraju i proradzieccy komuniści. Zwyciężyli antykomuniści wspomagani przez siły niemieckie oraz Legion Polski.
W 1939 roku Armia Czerwona zaatakowała Finlandię rozpoczynając trwającą 105 dni wojnę zimową. Spotkało się to z międzynarodowym potępieniem w konsekwencji czego ZSRR zostało wykluczone z Ligi Narodów. Finowie obronili swoją niezależność, zadając bardzo dotkliwe straty agresorowi.
W czasie II wojny światowej w 1941 roku Helsinki bardzo poważnie ucierpiały w wyniku bombardowań przeprowadzanych przez lotnictwo sowieckie. Finowie w 1944 roku przy wydatnej pomocy wojsk niemieckich na krótko odzyskali utracone w wojnie zimowej tereny. W lipcu 1944 roku wojska sowieckie wkroczyły do Finlandii, ale dzięki zręcznej dyplomacji i wielu ustępstwom wymuszającym straty terytorialne i współpracą gospodarczą ze Związkiem Radzieckim, Helsinki zostały stolicą niepodległego państwa.
Po II wojnie światowej nastąpił bardzo szybki rozwój miasta. W 1972 roku podpisano tu traktat KBWE. W 1995 roku Finlandia przystąpiła do Unii Europejskiej.
DZISIAJ
Helsinki zajmują powierzchnię 3,041.21/km2. Liczba mieszkańców na początku 2019 roku wynosiła 650 058 co daje gęstość zaludnienia na poziomie 3,041.21/km2. W całej aglomeracji 
w skład której wchodzą również miasta Espoo, Vantaa i Kauniainen mieszka 1,231,595 obywateli. Miasto położone jest w środkowej części północnego wybrzeża Zatoki Fińskiej, na niewielkim skalistym półwyspie Estnes. Południowa część Helsinek leży na półwyspie Vironniemi. W granicach administracyjnych miasta znajduje się około 330 wysp. Na jednej z nich znajduje się ZOO ze 150 gatunkami zwierząt, kilka innych zajmuje słynna Twierdza Suomenlinna.
Helsinki są głównym ośrodkiem przemysłu, kultury i administracji. Specjalizują się w przemyśle metalowym i maszynowym (m. in. stocznie). Na terenie miasta działają cztery wielkie porty pełnomorskie: Południowy (najlepiej znany turystom, bo sąsiaduje z Kauppatori), Zachodni, Wschodni oraz Towarowy. Prężnie działa przemysł chemiczny, elektrotechniczny, włókienniczy, papierniczy oraz spożywczy.
Stolica kraju generuje około jednej trzeciej PKB Finlandii, który jest tutaj o około 1,3 razy wyższy od średniej krajowej. Wartość dodana brutto na mieszkańca wynosi 200% średniej 27 europejskich obszarów metropolitalnych. Porównywalna jest ze Sztokholmem i Paryżem.
83 ze 100 największych fińskich firm ma swoją siedzibę w stolicy. Niekwestionowaną wizytówką jest oczywiście Nokia. Dwie trzecie z 200 najlepiej zarabiających fińskich menedżerów mieszka również tutaj. Średni dochód 50 najlepszych zarabiających obywateli kraju wynosi 1,65 mln euro rocznie dzięki czemu Helsinki stały się jednym z najbogatszych miast świata.
Helsinki mają trzy główne teatry: Fiński Teatr Narodowy, Teatr Miejski i Teatr Szwedzki (Svenska Teatern). Inne znaczące teatry w mieście to Alexander Theatre, Q-teatteri, Savoy Theatre, KOM-theatre i Teatteri Jurkka. Działa Filharmonia oraz Orkiestra Symfoniczna Fińskiego Radia.
Znajduje się tutaj wiele muzeów. Najważniejsze z nich to Muzeum Narodowe Finlandii, Muzeum Miejskie, które wprowadza zwiedzających do 500-letniej historii Helsinek, Muzeum Uniwersytetu oraz Fińskie Muzeum Historii Naturalnej.
Helsinki z racji swej roli są największym centrum komunikacyjnym kraju i jednym z największych w tej części świata. Stolica Finlandii jest ośrodkiem zarówno transportu dalekobieżnego jak i miejskiego. Miasto posiada rozwiniętą komunikację miejską, zarówno szynową, jak i autobusową. Transportem miejskim zawiaduje Helsingin kaupungin liikennelaitos.
W 1982 roku do użytku oddano pierwszy odcinek linii metra. Dziś ma 21 km długości i łączy stolicę z Vantaa przewożąc rocznie 56 mln pasażerów. Trwają prace nad drugim odcinkiem, do Espoo.
Centrum Helsinek obsługiwane jest przez tramwaje. Obecnie miejska sieć składa się z dwunastu linii a kilka innych odcinków jest w budowie. Helsinki mają ponadto świetnie funkcjonujący publiczny transport autobusowy.
Z dworca kolejowego pociągi wyjeżdżają we wszystkie strony Finlandii oraz do Rosji. Miasto połączone jest koleją dużych prędkości z Petersburgiem dokąd pociąg o nazwie Allegro kursuje cztery razy dziennie oraz raz dziennie do Moskwy. Z największego dworca w Finlandii dziennie korzysta 200 000 podróżnych.
https://www.vr.fi/cs/vr/fi/etusivu
Z portu pasażerskiego regularnie wypływają promy pasażerskie do Sztokholmu, Tallinna (17 rejsów dziennie), Rostocku, Marienham Travemünde i Petersburga. W sezonie letnim do portu wpływa 300 statków pasażerskich, które przywożą 300 000 pasażerów.
Dworzec autobusowy Kamppi położony jest pod ziemią w centrum miasta. Jest jednym z najnowocześniejszych i najbardziej ruchliwych na świecie. Każdego dnia odjeżdża z niego około 700 autobusów dalekobieżnych.
http://www.expressbus.fi/fi/etusivu
Międzynarodowy Port Lotniczy Vantaa w Helsinkach położony jest 17 kilometrów na północ od centrum miasta. Posiada dwa terminale. W 2018 roku obsłużył 20,848,838 pasażerów.
Uniwersytet Helsiński założony został w 1829 roku, choć jego początki sięgają roku 1640. Na 11 wydziałach oraz w 11 instytutach badawczych naukę na nim pobiera około 40 000 studentów. Dostanie się na studia jest niezwykle trudne i dostępne jedynie dla około 15% kandydatów. Według rankingu ARWU, QS i THE z 2016 roku helsiński uniwersytet znalazł się na liście 100 najlepszych uniwersytetów na świecie.
CIEKAWOSTKI
Nazwą miasta obowiązującą w krajach skandynawskich jest pochodząca z języka szwedzkiego Helsingfors. Złożona jest z dwóch członów: Helsing, który jest dawną nazwą rzeki (obecnie Vantaa) oraz fors – wodospad, kaskada. fińskojęzyczna nazwa Helsinki obowiązuje na całym świecie. Po raz pierwszy zapisana została jako Helsingi w 1786 roku. Senat zatwierdził ją w roku 1819.
87,9% mieszkańców posługuje się językiem fińskim a 6,5% miejscową odmianą języka szwedzkiego. Mimo tego oba języki są tak samo ważne i obecne na wszystkich napisach i znakach.
Helsinki są najbardziej na północ wysuniętą stolica kontynentalnej Europy i jedną z najdalej na północ wysuniętych stolic świata. Podkreśla się, że leżą bardziej na północ niż przylądek Farewell na Grenlandii, południowa Syberia czy Alaska. Jednak dzięki temu, że leżą w strefie ciepłego klimatu umiarkowanego, średnie temperatury latem wahają się w granicach 17-18 stopni Celsjusza. Zimą temperatura spada średnio do -6.
Systemu operacyjnego Linux oraz IRC (Internet Relay Chat, usługa sieciowa pozwalająca na tekstową rozmowę z innymi użytkownikami "na żywo" powstał właśnie w Helsinkach.
W mieście przeważają kościoły protestanckie, jest ich 48. Poza tym są dwa meczety, synagoga, cztery cerkwie, a także - dwa kościoły katolickie. Kościół św. Henryka, wybudowany został w 1860 roku dla polskich żołnierzy służących w wojsku rosyjskim. W lewej nawie wisi tablica upamiętniająca wizytę Jana Pawła II, który w 1989 odprawił tutaj mszę. Raz w miesiącu w kościele odprawiane są msze w języku polskim.
Woda do kranów w Helsinkach dostarczana jest przez wybudowany w 1982 roku, 120 kilometrowej długości tunel Päijänne. Jest drugim najdłuższym tunelem tego typu na świecie. Droga wodna znajduje się od 30 do 100 metrów pod powierzchnią ziemi.
Białe noce w Helsinkach zaczynają się w połowie maja i trwają do końca lipca. To zjawisko astronomiczne charakteryzujące się tym, że zmierzch przechodzi w świt a noc praktycznie nie występuje.
Dla Finów sauny są jednym z najważniejszych elementów ich kultury i lekarstwem na wszelkie dolegliwości. Fin średnio raz w tygodniu korzysta z sauny. Do sauny zaprasza się przyjaciół i nie wypada z tego zaproszenia nie skorzystać.
http://www.loylyhelsinki.fi/en
W klubie UNIQ znajdującym się przy Yliopistonkatu 5 zorganizowano Arctic Icebar. Zbudowano go na wzór igloo. Cały czas utrzymuje się w nim minusową temperaturę a to dlatego, że ściany baru obłożono prawdziwym lodem przywiezionym z Laponii. Wejście jest płatne a cena zawiera możliwość wypożyczenia kurtki. Specjalnością baru są zimne drinki z lodem.
Helsińskie ZOO położone jest na wyspie Korkeasaari. Założone zostało w 1889 roku, co czyni go jednym z najstarszych ogrodów zoologicznych na świecie. Mieszka w nim ponad 200 gatunków zwierząt.
Od 1909 roku na wyspie Seurasaari znajduje się skansen – Ulkomuseo. Gromadzi około 86 obiektów pochodzących z terenu całej Finlandii a najstarsze z nich pochodzą z XVII wieku. Na terenie skansenu działa restauracja specjalizująca się w daniach tradycyjnej kuchni fińskiej. Każdego roku odbywają się tutaj obchody nocy świętojańskiej.
Od wielu lat w Finlandii obowiązują surowe restrykcje związane ze sprzedażą alkoholu. Zapobiec ma to pladze pijaństwa, która wciąż jest poważnym problemem społecznym. Alkohol kupować na ogół można do godziny 21.00 i jest bardzo drogi nawet dla miejscowych. Później takie stoisko jest po prostu zamykane. Ogromną popularnością cieszy się zakup alkoholi na promach. W mieście funkcjonuje największa w Europie izba wytrzeźwień.
Przy ulicy Luotsikatu 4B znajduje się dom w którym wychowała się Tove Jansson. Urodziła się 9 sierpnia 1914 w Helsinkach (zmarła 27 czerwca 2001 roku) – fińska, szwedzkojęzyczna, malarka, ilustratorka i rysowniczka komiksowa, znana najbardziej jako autorka książek o Muminkach.
W Finlandii prawo jazdy zdaje się dwa razy: latem i zimą. Zdane prawo jazdy latem jest tymczasowe. Aby otrzymać pełny dokument należy zaprezentować swoją umiejętność jazdy w warunkach zimowych.
Miłośnicy lokalnych smaków znajdą tutaj wiele oryginalnych potraw. W fińskiej kuchni popularne jest mięso z renifera i łosia podawane na różne sposoby, zarówno jako danie obiadowe lub formie kanapek w fast foodach. Wyśmienite jest fińskie pieczywo z razowym chlebem - ruisleipä na czele.
Wysoko cenione są karjalanpirakka - karelskie pierogi nadziewane mięsem, serem i kapustą oraz karjalanpaisti - pieczeń karelska z wołowiny i baraniny. Przysmakiem miejscowej kuchni jest kalakukko - smażony w tłuszczu pieróg z żytniej mąki, faszerowany plastrami słoniny, kawałkami mięsa i słodkowodnymi rybkami muikku, poławianymi w wodach pojezierza Saimaa. Podawany jest na zimno a do picia koniecznie kwaśne mleko. Dodać należy, że mieszkańcy Finlandii pochłaniają ogromne ilości mleka (maito) w różnej postaci (zsiadłe mleko piimä, kefir, jogurt czy słodka śmietana) i obecne jest podczas wszystkich posiłków w ciągu dnia. Obfitość jezior sprawia, ze na fińskich stołach często pojawiają się ryby w rozmaitej postaci, ciekawostką mogą być ryby wędzone, serwowane w słodkim majonezie albo śledzie na słodko w czerwonym winie.
W połowie sierpnia rozpoczyna się sezon rakowy (rapu aika). Jest to okazja do spotkań i organizowania przyjęć na których pochłania się ich ogromne ilości i nie tylko raków ale też alkoholu.
Czarne cukierki Salmiakki, popularne są w krajach skandynawskich ale najbardziej w Finlandii. Chlorek amoniaku to składnik nadający im wyjątkowy smak, był pierwotnie stosowany w lekach na kaszel. W latach trzydziestych naszego wieku zaadaptowany został do zwykłego cukierka. Dzisiaj jest również składnikiem czekolady, lodów czy likierów. Na jego bazie produkowany jest również ceniony trunek Salmiakkikossu.
Finowie pochłaniają ogromne ilości kawy. Kilka filiżanek dziennie jest tutaj normą.
INFORMACJE PRAKTYCZNE
Do Helsinek dostać się można promem. Najpopularniejszym portem z którym Helsinki mają połączenie to Tallin (około 17 rejsów dziennie). Trasę tą obsługują firmy EckeroLine i VikingLink (Terminal A) oraz Tallink (Terminal D).
Bilety można zakupić przez internet lub w kasie bezpośrednio przed rejsem i nie ma to wpływu 
na cenę. Uwagę należy zwrócić na czas w jakim prom pokonuje odległość między portami. Dla podróżnych którzy potrzebują spędzić więcej czasu na promie zorganizowane są rejsy prawie trzygodzinne przy czym inne promy pokonują tą trasę w godzinę.
Dla podróżnych, którzy postanowili skorzystać z samolotu, najwygodniejszą opcją dojazdu z lotniska do centrum Helsinek jest pociąg. Linie I i P kursują do dworca kolejowego w centrum miasta, podróż trwa pół godziny. Bilet kosztuje 5,50 euro i można go kupić w automatach VR na lotnisku.
Inną z możliwości dostania się z lotniska do centrum jest autobus Finnair. Czas przejazdu do centrum miasta (przystanek znajduje się na Eliel Square w pobliżu dworca kolejowego) trwa 30 minut. Bilety można kupić u kierowcy lub online. Bilet online ważny jest przez 6 miesięcy od zakupu. Bilet w jedną stronę kosztuje 6.80 EUR, powrotny 12.60 EUR. Młodzież w wieku 6-16 lat podróżuje za pół ceny a dzieci poniżej 6 lat za darmo.
Można też skorzystać z autobusów komunikacji miejskiej (linie 415, 615 i 617) i jest to najtańsza opcja dostania się do Helsinek.
Komunikacja miejska jest świetnie zorganizowana. Autobusy wspomaga 10 linii tramwajowych oraz jedna linia metra. Bilety kupować można w automatach, biurach informacji turystycznej lub punktach sprzedaży firmy HSL oraz za pomocą aplikacji. Bilety kupowane u kierowcy są dużo droższe ale opcja taka również istnieje.
Bilet jednoprzejazdowy ważny 80 minut to koszt 2.80 EUR, 50% zniżki dla osób w wieku 7-17 lat.
Bilet całodobowy w opcjach od jednego do siedmiu dni kosztuje dla osoby dorosłej odpowiednio 1 dzień - 4.00 EUR, 2 dni - 6.00 EUR, 3 dni - 8.00 EUR ... 7 dni - 16.00 EUR.
Wzorem innych miast Helsinki mają swoją Helsinki Card. Obejmuje ona bezpłatny wstęp do ponad 25 najlepszych atrakcji i muzeów, a także możliwość korzystania z wszystkich środków transportu publicznego, transport z lotniska, prom na Suomenlinna oraz wycieczkę autobusami Hop On Hop Off.
Koszt karty dla osoby dorosłej: 1 dzień - 49.00 EUR, 2 dni - 61.00 EUR, 3 dni - 71.00 EUR.
Rowery miejskie w Helsinkach są popularnym i wygodnym sposobem poruszania się po mieście. W Helsinkach i Espoo do dyspozycji jest 3450 rowerów zlokalizowanych w 345 stacjach. Po zarejestrowaniu się online otrzymuje się kod pin, dzięki któremu można wypożyczyć do 4 
rowerów. Dzienny koszt to jedynie 5.00 Euro i upoważnia do nielimitowanej ilości wypożyczeń pod warunkiem, że każda z podróży nie przekracza 30 minut. Po przekroczeniu tego czasu naliczana jest dodatkowa opłata.
https://www.hsl.fi/en/citybikes
Canal trip
W okresie od Maja do Sierpnia odbywają się rejsy wycieczkowe statkiem. W czasie trwającej półtorej godziny wycieczki z poziomu wody podziwiać można wiele wysp oraz słynne zabytki w tym zabytkową twierdzę Suomenlinna, ZOO na wyspie Korkeasaari, flotę lodołamaczy i kanał Degerö. Statek wypływa z przystani znajdującej się przy Placu Targowym. Rejs jest bezpłatny dla posiadaczy Helsinki Card.
https://www.stromma.fi/en/helsinki/sightseeing/sightseeing-by-boat/beautiful-canal-route
REFLEKSJE
Stolica Finlandii to miasto z nutkę egzotyki. Helsinki nazywane są „córą Bałtyku” lub „białym miastem Północy”. Mimo tego, że w mieście mieszka ponad milion ludzi, jego centrum przypomina raczej małe kameralne miasto w którym życie płynie powoli. Helsinki w niczym nie przypominają innych aglomeracji tego typu, którym towarzyszą zgiełk i pośpiech. W otoczeniu secesyjnych budowli na których wygląd, wpływ miały wzorce rosyjskie, powoli przemieszczają się pojazdy, po szynach suną staromodne tramwaje. W otoczeniu zieleni, stojący na cokołach pomników fińscy bohaterowie, z uwagą przyglądają się przechodniom. Helsinki to miejsce, na krótkie zwiedzanie, miejsce przyjazne w którym można odpocząć.
lipiec 2019 (data umieszczenia artykułu)
